0 Comments
Manastir Krušedol pripada Eparhiji sremskoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzeatnog značaja. Nalazi se na jugoistočnim obroncima Fruške gore u Vojvodini.
Sam manastir se nalazi u ataru sela Krušedol, na putu između sremskog gradića Irig i sela Maradik. Manastir je zadužbina porodice poslednjih srpskih despota u Sremu – Brankovića. Krušedol se sastoji od dve celine, muškog manastira sa crkvom posvećenom Blagovestima koji je osnovao vladika Maksim Branković i ženskog manastira sa crkvom posvećenom Sretenju, koji je podigla njegova majka, zamonašena despotica Angelina.
Vladika Maksim započinje izgradnju manastira Krušedol koji postaje sedište Beogradsko-sremske mitropolije. Sagrađeni su manastirska crkva posvećena Blagoveštenju i konaci na zemljištu srpskog despota Jovana Brankovića između 1509. i 1521. godine. Prethodno je despot Jovan u Berkasovu izdao darovnu gramatu 4. maja 1496. godine. U njoj je naveo da 16 svojih u Sremu ležećih sela daje manastiru Krušedolu.Porodica Đorđa Brankovića, dva patrijarha Srpske pravoslavne crkve i kralj Milan Obrenović su sahranjeni u Krušedolu.
Na prostoru 50 km dužine i 10 km širine na sremskoj planini Fruška gora, smešteno je šesnaest srpskih pravoslavnih manastira.
Šire područje Fruške gore od davnina je bilo bogato svetilištima, a tokom 16. i 17. veka na ovom prostoru je zabeleženo 35 manastira. Od vremena nastanka ovi manastiri nebrojeno puta su pljačkani, rušeni i napuštani, a najozbiljnije su stradali tokom Drugog svetskog rata. Nekoliko manastira je teško oštećeno i tokom NATO bombardovanja 1999.
Međutim, zahvaljujući veri i ljubavi prema pravoslavlju ovi manastiri žive i živeće za buduća pokolenja.
Stoletne šume južnih obronaka Fruške Gore vekovima skrivaju manastir Krušedol, svetilište u kome se i danas nalaze mošti srpskih despota, patrijarha i jednog kralja.
Fruška Gora, ljupko uzvišenje koje dominira ravnom Vojvodinom, ponosno čuva 16 manastira iz kasnog srednjeg veka. Snegovi i kiše spirale su boje sa njhovih zidina, osvajači su ih palili i rušili, ali ni nepogode ni ljudi nisu uspeli da unište ove divne spomenike srpske kulture. Verovatno najznačajniji među njima je manastir Krušedol, koga su u 15. veku počeli da grade despot Đorđe Branković i njegova majka Angelina. Ovaj, danas ženski manastir, posvećen je hrišćanskom prazniku Blagovestima, danu kada je anđeo javio Mariji da će roditi Isusa.
Đorđe, koji je kasnije postao monah Maksim, u Krušedol je preneo posmrtne ostatke svog oca Stefana i strica Jovana Brankovića, a predvideo je i kriptu u kojoj je kasnije bio sahranjen. Zbog toga se smatra da je nameravao da ovaj manastir predstavlja porodični mauzolej Brankovića.
Međutim, večni mir su ovde pronašle i mošti patrijarha Arsenija III Čarnojevića, patrijarha Arsenija IV Šakabenta, knjeginje Ljubice Obrenović (žene Miloša Obrenovića) i kralja Milana Obrenovića.
Osim njih, ovde su sahranjeni vojvoda Stevan Šupljikac i mitropolit Isaija Đaković.
Do manastira se stiže puteljkom od žarko crvene kapije u obliku crkve, koja pravi kontrast zelenilu šume.
Sam Krušedol uzdiže se u sredini, okružen konacima koji oko njega prave četvorougao i čine da izgleda skrovito i tajanstveno.
U gradnji ovog manastira primećuje se stari grčki stil.
Njegova dragocenost je barokni zvonik iz prve polovine XVIII veka, ali je najveće blago Krušedola njegovo zidno slikarstvo: freske i ikonosostas.
Freske su prve oslikane, već sredinom XVI veka. Smatra se da su njihovi autori bili grčki monasi sa Svete Gore i njenog zaleđa.
Najupečatljivija među freskama je predstava strašnog suda na zapadnoj fasadi manastira.
Drugi sloj zidnog slikarstva čini ikonostas urađen dva veka kasnije. Njega čine 36 ikona koje nisu rađene istovremeno, već potiču iz različitih peroda i stilova.
Još uvek se ne zna ko je tvorac ovog veličanstvenog ikonostasa, ali njime dominiraju najstarije ikone: apostola sa Hristom, Bogorodicom i sv. Jovanom Krstiteljem.
Manastir Krušedol bio je i jedan od glavnih centara književnosti u kome su se pisale i prepisivale knjige. Kada je to bilo najpotrebnije, predstavljao je oslonac srpskom narodu koji je u ovim krajevima našao utočište bežeći pred zulumom otomanskih okupatora.
Ikonostas manastira Krušedola čine ikone od XVI do XVIII stoleća. Posebno se izdvaja Deizis, jedno od najboljih slikarskih ostvarenja HVI veka.
Manastir Krušedol posedovao je najvredniju riznicu od svih fruškogorskih manastira. Vredne dragocenosti Brankovića i ostale Srbske vlastele čuvane su u krušedolskoj riznici sve do 1942. godine; tada je riznica opljačkana, a ostatak blaga odnet u Zagreb. Sačuvane manastirske dragocenosti vraćene su 1946. u Beograd i pohranjene u Muzej Srpske Pravoslavne Crkve gde se i danas nalaze. Jedan deo tih dragocenosti izložen je u stalnoj postavci manastira Krušedola.
Sretenjska crkva u mestu Krušedolu ima izgled jednobrodne graćevine sa narteksom na zapadnoj i polukružnom apsidom na istočnoj strani. Fresko-slikarstvo nastalo je 1634. godine i po stilskim odlikama oponaša duh srednjovekovne tradicije.
