Remetica, Remetsko, ili svima poznatiji pod nazivom manastir Mala Remeta, predstavlja nepokretno kulturno dobro, kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Jedan je od 17 preostalih manastira na obroncima Fruške gore koji je opstao do današnjih dana. Nekada je na području koje obuhvata oko 50 km dužine i 10 km širine, bilo podignuto ukupno 35 manastira, zbog čega je ovaj deo Srbije i dobio naziv „srpski Atos“, ili „srpska Sveta Gora“.
Smešten je u južnom središnjem delu Fruške gore, pored sela Mala Remeta, koje pripada manastirskom prnjavoru. Naziv manastira znači „Mala pustinja“.
Period osnivanja manastira Mala Remeta
Smatra se da se osnivanje samog manastira povezuje za period vladavine srpskog kralja Stevana Dragutina Nemanjića, mada uistinu takvi pisani podaci ne postoje. Prema protokolu manastira Beočin iz 1844. godine, navodi se da je manastir Mala Remeta „star 601 godinu,” što bi ukazivalo na 1243. godinu kao godinu osnivanja.
Međutim, pouzdani podaci potiču iz turskih dokumenata, u kojima se manastir prvi put pominje 1546. godine, nakon čega on ubrzo biva spaljen.
Kratku istoriju vezanu za manastir Mala Remeta, napisao je 23. novembra 1738. godine hopovski iguman Irinej Radić, u manastiru Beočin. Krajem 17. veka, oko 1679. godine, manastir su obnovili monasi iz Manastira Rača na Drini. Tada je patrijarh Arsenije Čarnojević izbeglim monasima dozvolio da se nasele u Malu Remetu. Od tada, manastir je postao metoh Manastira Beočin i taj status je zadržao do 1920. godine. Današnja crkva, treća po redu, podignuta je na mestu stare crkve 1739. godine.
Manastirska crkva posvećena Bogorodičinom pokrovu
Smatra se da je manastirska crkva posvećena Pokrovu Presvete Bogorodice.
Manastirsku crkvu su, prema ugovoru iz 1738. godine, na „beočinskom gruntu“ zidali majstori Todor i Nikola, dok je ktitor bio Stanko Milinković iz Šuljma. Iste godine, izdata je zaštitna povelja od generala Valisa manastiru Beočin, u kojoj se pominje i pruža zaštita manastiru Mala Remeta.
Jovan Jovanović, oberlajtnant Petrovaradinske regimente, 1754. godine reparirao je unutrašnjost manastirske crkve i ispod ćelija sa severne strane, sagradio je kameni podrum. Po njegovoj želji, udovica Ružica je kasnije, uz malu kuhinju u sredini, izgradila još tri monaške ćelije.
Ikonopisac Janko Halkozović izradio je prestone ikone za manastirsku crkvu 1759. godine.
Nadziratelj manastira i jeromonah, 1845. godine, bio je Venimijan Borocki.
Tokom Drugog svetskog rata, manastir je pretrpeo velika razaranja, pri čemu su konak i manastirska biblioteka uništeni.
Danas manastirski kompleks čine crkva, kapela, novi drveni zvonik i jednokrilni konak. Manastir čuva dve vredne rukopisne knjige s’ kraja 17. veka, koje su tu i napisane, a predstavljaju deo njegovog kulturnog nasleđa.
Sestrinstvo manastira Mala Remeta
Nakon upokojenja igumanije Rafaile, na Lazarevu subotu 2020. godine, o manastiru se starala samo jedna monahinja ─ Efrosinija.
Međutim, u poslednjih pet decenija, manastir 2023. godinu ipak dočekuje sa najbrojnijim sestrinstvom. Tako u manastir Mala Remeta, pored monahinje Olimpijade i dve poslušnice ─ Anđelke i Milene, u manastir pristiže i nova igumanija Fevronija.
Vredne ruke ovog sestrinstva, zaslužno je za kompletnu restauraciju starog konaka, koga je vlaga godinama unazad uništavala. Ovaj poduhvat, podržala je i Vlada Vojvodine, pa je tako dugogodišnji problem rešen uvođenjem centralnog grejanja, a u planu je i uređenje kuhinje, salona i kancelarija.
Kako se saznalo za mošti Đorđa Kratovca
Zanimljiva je priča o pronalaženju moštiju Đorđa Kratovca.
Bio je vrsni zanatlija, kujundžija toga doba i nepokolebljiv u ljubavi ka hrišćanskoj pobožnosti. Tako stasit, naočit i nepokolebljiv u veri, zasmetao je Muhamedancima, koji su te 1515. naredili njegovo spaljivanje.
Srpska pravoslavna crkva i predstavnici Unije zlatara srbije, 24. februara po gregorijanskom, a 11. februara po julijanskom kalendaru proslavljaju Svetog velikomučenika Đorđa Kratovca.
Upravo je igumanija Rafaila bila ta koja je mošti pronašla u vreme kada se sa obnovom manastira otpočelo, otprilike oko 1977-1978. godine.
Sve do 2022. godine deo moštiju bio je smešten u starom kivotu (kovčegu), koji je tada zamenjen novim, izrađenim od najfinijeg srebra filigranskom tehnikom. Novi kivot, ukrašen dragim kamenjem sa Fruške gore, predstavlja dar Unije zlatara Srbije. Sama izrada kivota trajala je gotovo šest punih meseci.
Da zaključimo…
Manastir Mala Remeta je aktivan ženski manastir i predstavlja deo Srpske pravoslavne crkve. Često ga posećuju turisti, planinari i hodočasnici. Kao i ostali manastiri Fruške gore, zaštićen je kao kulturno-istorijski spomenik.
Poseta ovom manastiru pruža priliku da se uživa u prirodi Fruške gore i upozna bogata istorija pravoslavlja u ovom regionu.
