Dobrodošli nazad na naše putešestvije! Kako je krenulo vreme godišnjih odmora, beg iz grada u neke mirnije krajeve je jedino što nam je neophodno, a ukoliko niste u prilici da putujete svetom i obilazite svetinje, mi vam kroz ovaj članak približavamo jednu od većih i poznatijih svetinja na Fruškoj Gori!
Manastir Privina Glava, kako smo i naveli, nalazi se na Fruškoj Gori, da budemo precizniji, nalazi se u zapadnom delu Fruške Gore, u blizini grada Šida.
Pored ovog lepog manastira, nalazi se nekadašnje selo Prnjavor, a danas selo Privina Glava. Gotovo je jasno zašto je ovo selo dobilo novo ime.
Ovaj manastir pripada sremskoj Eparhiji.
Crkva ovog manastirsa posvećena je Svetim Arhanđelima Mihajlu i Gavrilu, tačnije Saboru Svetih Arhanđela. Podignuta je kod izvora potoka Priva ili Priba.
Od izuzetnog je značaja, predstavlja nepokretno kulturno dobro i kao takva proglašena je za spomenik kulture.
Istorija fruškogorskih manastira
Na Fruškoj gori, u Sremu, smešteno je osamnaest srpskih pravoslavnih manastira. Fruška gora od davnina je bila bogata svetilištima. U 16. i 17. veku na ovom prostoru zabeleženo je 35 manastira. Manastiri su nebrojeno puta bili pljačkani, rušeni i napuštani.
Najozbiljnije su stradali tokom Drugog svetskog rata. Nekoliko manastira teško je oštećeno i tokom NATO bombardovanja 1999.
Manastir Privina Glava – Opstanak i obnova
Istorijat manastira Privina Glava pokazuje njegovu važnost kroz vekove. Manastir Privina Glava je jedan od najstarijih u Srbiji. Podignut je u 12. veku od strane srpskog velikaša Priba ili Prive, po kome manastir i danas nosi ime.
Veruje se da je manastir obnovljen 1496. godine od strane despota Jovana i Đorđa (vladike Maksima Brankovića). Oni su obnovili i sagradili mnoge druge fruškogorske manastire. U osmanlijskom dokumentu iz sredine 16. veka nalaze se prvi podaci o manastiru.
Rukopis Minhenski Psaltir i pljačke manastira
Postoje i druge pretpostavke po pitanju osnivanja manastira. Prema rukopisu koji datira iz 17. veka, po imenu „Minhenski psaltir“, monasi manastira Kovilje su sagradili Privinu Glavu na svom imanju.
Posle sloma osmanlijske opsade Beča 1688. godine, austrijski oficir je odneo sa sobom „Minhenski psaltir„, što je svedočanstvo pljačkanja manastira u ratovima Austrijskog carstva i Otomanske imperije.
Vraćanje mirnog života u manastir nakon ratova
Na kraju tursko-austrijskih ratova, manastir Privina Glava je opusteo zbog čestih nemira, ali su se monasi u manastir vratili tek posle zaključenja Karlovačkog mira 1699. godine. Manastir je 1702. godine posedovao 200 jutara oranice, livada i pašnjaka i 582 jutra šume.
Iguman manastira Sava bio je 1718. godine poslanik na srpskom crkveno-narodnom saboru, a 1731. to će biti iguman Petronije. Kada je 1741. godine kopan temelj za novi hram, nađen je u zemlji kamen sa uklesanim tekstom, koji svedoči o godini obnove tj. 1496. godini.
Gradnja nove crkve započeta je 1741. godine, a prvi ktitor bio je Simeon Vuković iz Šarengrada. Simeonov sin Jovan podigao je 1771. godine zvonik na crkvi.
Na mestu starije crkve iz kasnog srednjeg veka 1753. godine sagrađena je nova crkva. Posvećena je Svetim Arhanđelima Gavrilu i Mihajlu. Sagrađeni su i dvospratni konaci sa južne i istočne strane. Crkva je osveštana 18. juna 1760. godine. Tom prilikom su skupljani prilozi za podizanje monaških ćelija.
Godine 1766. iguman manastirskog opštežiteljnog bratstva bio je Danil Radušević, a pored njega se pominju Visarion Kuzmanović namesnik, Mojsej Plavšić proiguman, Nikanor Mihajlović i Misail Jovanović.
Manastirska bratija je 1824. godine naručila primerke „Srpskog letopisa“. Iguman je tada bio Danil Jovanović, a kaluđeri prenumeranti:
- Sofronije Radanović
- Prokopije Trnjaković
- namesnik Aleksandar Medinac i
- Josif Marić.
Iguman Privine Glave bio je 1834. godine „prepodobni“ otac Serafim Mirosavljević.
Zločin koji manastir pamti
Godine 1931. desio se tragičan događaj u manastiru. Otpušteni šumar Ješa Popović iz Šida, koji je čuvao manastirske šume, da bi se osvetio vratio se u manastir. Tom prilikom je nožem isekao lice i izbo igumana Metodija Subotića.
1941. godine, od strane ustaških vojnika, monasi su proterani iz manastira. Manastir Privina Glava je opljačkan, ali na sreću nije razoren. Tada su nestala mnoga blaga iz manastira: žezlo pećkog patrijarha Janićija Drugog, napravljeno od biserne školjke i slonove kosti, manastirska biblioteka od preko hiljadu knjiga, kapa despota Jovana Brankovića, izvezena zlatnim i srebrnim koncem, i ostala mnogobrojna blaga.
Zahvaljujući tome što nije srušen, započetom rekonstrukcijom manastira 1987. godine, brzo je vraćen u prvobitno stanje. Manastir je obnovio otac Gavrilo uz pomoć monahinja. Čak su i danas radovi na izgradnji novih objekata oko samog manastira.
Najveća pažnja poklonjena je restauraciji i konzervaciji ikonostasa.
Arhitektura i umetničko nasleđe
Hram Svetih Arhanđela Mihaila i Gavrila ima trikonhalnu osnovu sa kupolom na slobodnim stupovima. Priprata je izgrađena sredinom 18. veka na temeljima starije crkve, u stilu koji podražava crkvu manastira Hopovo. Na njenu zapadnu fasadu, krajem 18. veka, dozidan je barokni zvonik.
Kuzman Kolarić je u periodu od 1786 do 1791. godine izveo oslikavanje ikonostasa, kao i ikonu na stubovima pred oltarom, ikonu nа prestolima i zidne slike u crkvi.
Danas manastir Privina Glava ima izgrađenih pet crkava. Neke od njih su:
- Crkva Bogorodičinog Pokrova (2004. godine)
- Crkva Svetog Georgija (2006. godine)
- Crkva Uzdizanja Časnog Krsta, sagrađена 2010. godine na brdu iznad manastira.
Duhovni život i zajednica
Otac Gavrilo Marić je bio iguman manastira Privina Glava od 1978. godine. Bio je poznat je po svojoj duhovnosti i omiljen među vernicima koji su dolazili iz raznih zemalja sveta.
Rođen je nedaleko od manastira u selu Višnjićevo i od detinjstva ga je privlačio monaški način života. Pored Privine Glave, otac Gavrilo je bio aktivan u oživljavanju i drugih manastira, uključujući manastir Pakrac u Hrvatskoj, a potom i manastira Kovilj.
Posle upokojenja igumana Gavrila, u decembru 2017. godine, ovaj manastir i dalje obilazi veliki broj vernika, tražeći mir i utehu u molitvi. Tri meseca posle upokojenja igumana Gavrila, postavljen je za nastojatelja manastira otac Makarije, kojega vernici uvažavaju i hvale, a koji je službovao u manastiru Kuveždinu.
Manastir je danas ženski, mirne atmosfere i posvećene zajednice.
Relikvije i duhovna privlačnost
U crkvi se čuvaju čestice moštiju Poslednjih Optinskih Staraca, Svetog Save i Svetog Flavijana, čime se privlači veliki broj vernika. Pored toga, u manastiru se nalazi i kopija hilandarske ikone Bogorodice Trojeručice, koja predstavlja veliku duhovnu vrednost za sve posetioce.
Informacije za posetioce
U manastir Privina Glava posetioci su dobrodošli u periodu od 08-16:00h.
Kao i u svakom drugom manastiru, potrebno je poštovati pravilo oblačenja i kako se ponašati u ovoj svetinji.
Ukoliko želite da dođete kao grupa, najbolje bi bilo da se najavite pre dolaska na ova broj +381 (0)22 739 110, kako bi vas sestrinstvo ovog manastira što bolje ugostilo.
Nije poželjno u manastir dolaziti sa kućnim ljubimcima i unositi hranu životinjskog porekla.
Otkrijte unutrašnji mir
Manastir Privina Glava ne samo da čuva bogatu istoriju i tradiciju već i nudi priliku za duhovno uzdizanje i smirenje. Njegova jedinstvena arhitektura, umetnička dela i živa zajednica čine ga jednim od najznačajnijih duhovnih centara u Srbiji.
Poseta ovom manastiru nudi duboki uvid u srpsko pravoslavno nasleđe i pruža jedinstveno iskustvo mira i duhovnog obnavljanja.
